Chậm ban hành tiêu chí xác định xuất xứ hàng Việt Nam, đề nghị làm rõ trách nhiệm

NGỌC AN

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm việc chậm ban hành bộ tiêu chí xuất xứ xác định hàng hóa sản xuất tại Việt Nam.

Quan điểm trên được Ủy ban Kinh tế nêu ra khi thẩm tra báo cáo của Chính phủ về thực hiện nghị quyết của Quốc hội từ đầu nhiệm kỳ trong lĩnh vực công thương. Cơ quan này cho rằng hoạt động truy xuất nguồn gốc hàng hóa tại Việt Nam gặp không ít khó khăn, việc xác định nguồn gốc xuất xứ của nhiều sản phẩm, nhất là linh kiện, nguyên liệu không dễ dàng, tốn kém.

Khó xác định nguồn gốc

Tại báo cáo về thực hiện các nghị quyết của Quốc hội từ đầu nhiệm kỳ, Chính phủ cho biết năm 2018 Bộ Công Thương báo cáo và kiến nghị Thủ tướng cho phép chủ trì xây dựng quy định “sản xuất tại Việt Nam”.

Lý do của việc ban hành này là do chưa có văn bản quy định các tiêu chí, điều kiện cụ thể để doanh nghiệp xác định và thể hiện trên hàng hóa, bao bì là “sản phẩm của Việt Nam” hay sản xuất tại Việt Nam cho hàng lưu thông tại thị trường trong nước.

Tuy nhiên tại thời điểm năm 2019, nội dung thông tư quy định chính sách vượt quá thẩm quyền của Bộ Công Thương nên bộ đã báo cáo Thủ tướng chuyển sang hình thức xây dựng nghị định “sản xuất tại Việt Nam”.

Đến năm 2021, nghị định 111 sửa đổi, bổ sung nghị định 43 về nhãn hàng hóa được ban hành, đưa nội dung về cách ghi nhãn hàng hóa vào văn bản này.

Theo đó, quy định "sản xuất tại Việt Nam" sẽ chỉ tập trung vào việc đưa ra bộ tiêu chí xuất xứ để xác định hàng sản xuất tại Việt Nam, là cơ sở ghi nhãn xuất xứ hàng hóa. Việc xây dựng văn bản "sản xuất tại Việt Nam" ở cấp nghị định, lúc này không còn cần thiết.

Vì vậy tháng 5-2022, Chính phủ đồng ý cho Bộ Công Thương quay trở lại xây dựng quy định ở cấp thông tư, thay vì nghị định. Dự thảo được lấy ý kiến rộng rãi song lại gặp vướng mắc về thẩm quyền ban hành đang "vênh" với chức năng, nhiệm vụ của Bộ Công Thương.

Việc ban hành quy định này khi căn cứ pháp lý chưa rõ ràng, vững chắc sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro về pháp lý, tác động đến hệ thống văn bản pháp luật hiện tại, dễ vấp phải phản ứng tiêu cực từ các doanh nghiệp.

Sửa đổi quy định ở thời điểm phù hợp, hạn chế tác động doanh nghiệp

"Đặc biệt là khi hoạt động truy xuất nguồn gốc tại Việt Nam vẫn còn tồn tại không ít khó khăn, việc xác định nguồn gốc xuất xứ của từng linh kiện, từng nguyên liệu không phải dễ dàng và rất tốn kém" - báo cáo Chính phủ nhìn nhận bất cập.

Tuy vậy, trong bối cảnh nền kinh tế thế giới và Việt Nam nói riêng đang hết sức khó khăn, Chính phủ cho rằng việc ban hành quy định, điều kiện mới, có khả năng phát sinh chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp là chưa phù hợp tại thời điểm này.

Trong báo cáo thẩm tra, cùng với yêu cầu làm rõ trách nhiệm để chậm ban hành quy định này, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, xử lý những vấn đề còn vướng mắc, trong đó có thẩm quyền ban hành.

Đồng thời, Chính phủ cần có lộ trình phù hợp ban hành quy định về hàng hóa “sản xuất tại Việt Nam” để hạn chế thấp nhất tác động đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Về vấn đề này, Chính phủ cho biết Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Tư pháp và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, xử lý những vấn đề vướng mắc về thẩm quyền ban hành thông tư, xem xét ban hành văn bản "sản xuất tại Việt Nam" ở cấp thông tư vào thời điểm thích hợp để hạn chế thấp nhất tác động đến hoạt động sản xuất, kinh doanh.