Chung cư Vĩnh Hội, quận 4, TP.HCM hiện nay đã xuống cấp nghiêm trọng - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Thông tin trên được công bố trong hội thảo do Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội và Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam tổ chức ngày 12-4.

Bỏ lỡ cơ hội vàng

Ông Nguyễn Mạnh Hà - phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam - thông tin hiện nay cả nước có khoảng 2.500 chung cư cũ, tương đương 3 triệu m² sàn với hơn 100.000 hộ dân đang sinh sống. Trong đó Hà Nội có 1.579 chung cư, 510 chung cư ở TP.HCM, với Hải Phòng là 205 chung cư.

Qua rà soát hơn 600 chung cư đã hư hỏng nặng tập trung ở Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Quảng Ninh, Nghệ An. Tuy nhiên trong 14 năm qua chung cư nguy hiểm, hư hỏng nặng được xây mới chưa đạt 10%.

Ông Hà cho rằng: "Chúng ta đã bỏ lỡ cơ hội vàng để cải tạo, xây dựng lại các khu chung cư cũ, đặc biệt tại Hà Nội, TP.HCM. Trong khi 10 năm qua bất động sản tại các TP có bước phát triển vượt bậc". Theo ông Hà, nguyên nhân dẫn đến việc chậm trễ đến từ vai trò, trách nhiệm của chủ thể tham gia gồm: Nhà nước, chủ sở hữu - chủ sử dụng nhà chung cư và doanh nghiệp tham gia cải tạo nhà chung cư.

"Để mất cơ hội cải tạo xây dựng nhà chung cư cũ thiệt thòi thuộc về người sử dụng nhà chung cư bởi họ đang phải sống trong khu nhà chung cư xuống cấp, nguy hiểm và chưa biết bao giờ mới được cải thiện" - ông Hà nói.

Theo vị phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, để thúc đẩy nhanh chóng cải tạo nhà chung cư cần xác định rõ tỉ lệ bồi thường, hỗ trợ chính sách tái định cư, tham gia của cộng đồng dân cư và lựa chọn nhà đầu tư có năng lực. Đồng thời giao trách nhiệm tới từng quận, phường. "Nếu phó mặc cho doanh nghiệp thỏa thuận với người dân như mấy năm trước, rất khó thành công..." - ông Hà nói.

Lãnh đạo Sở Xây dựng Hà Nội cho biết tháng 10-2020 TP đã cho tạm dừng nghiên cứu lập quy hoạch của 19 nhà đầu tư. Tháng 2-2021 UBND TP Hà Nội đã chỉ đạo sử dụng ngân sách để lập quy hoạch chi tiết cải tạo chung cư cũ.

Gỡ nút thắt tái thiết chung cư cũ: khó!

Giáo sư Đặng Hùng Võ - nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường - cho biết: "Nên lấy đồng thuận của người dân theo đa số cộng đồng để triển khai và chỉ cần đạt 70% là được, chúng ta yêu cầu đồng thuận đến 100% thì rất khó và không thể thực hiện". 

Ông Võ hiến kế: "Giải pháp có tầm nhìn dài hạn là thay đổi khung pháp luật theo hướng chung cư có thời hạn sử dụng đất bằng với tuổi thọ của tòa nhà chung cư. Tốt nhất nên ngang với đời làm việc trung bình của con người, khoảng 70 - 80 năm. Việc xây dựng lại chung cư cũng dễ dàng, thuận lợi".

TS Đào Ngọc Nghiêm - phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam - đề xuất cần sửa đổi văn bản quy phạm pháp luật không còn phù hợp để cải tạo, tái thiết chung cư cũ. Ngoài ra theo ông, cải tạo chung cư cũ phải tuân thủ quy hoạch của TP, trước mắt cần thí điểm mô hình "doanh nghiệp cộng đồng" với sự tham gia của Nhà nước và doanh nghiệp kinh doanh bất động sản, doanh nghiệp về xây dựng để tái thiết chung cư cũ.

Cải tạo chung cư cũ: Không thiếu tiền, vậy thiếu gì?

TTO - Trong khi Hải Phòng dự kiến chi hàng ngàn tỉ đồng ngân sách để cải tạo và xây mới chung cư cũ, nhiều địa phương trong cả nước, nhất là các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, đang đau đầu với việc "giải cứu" các chung cư cũ do thiếu... cơ chế.