* Ông Nguyễn Trọng Khoa (phó cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế):

Nên ủng hộ

Mỗi lứa tuổi đều có các vấn đề sức khỏe riêng, do đó việc tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho tất cả người dân (nếu đủ nguồn lực) là điều cần thiết. Chương trình mà ngành y tế TP.HCM đề ra đúng về chiến lược chăm sóc sức khỏe toàn dân và cần được ủng hộ.

Để triển khai có hiệu quả, điều quan trọng nhất là phải tập trung bám sát vào mạng lưới y tế cơ sở và mô hình bác sĩ gia đình. Bởi đây sẽ là lực lượng nòng cốt góp sức đảm bảo việc khám sức khỏe ban đầu cho người dân.

* Ông Lại Đức Trường (cán bộ phụ trách quản lý điều trị bệnh không lây nhiễm của WHO tại Việt Nam):

Chủ trương tốt

Chủ trương của TP.HCM về việc mọi người dân của TP đều được khám sức khỏe định kỳ là rất tốt. Tuy nhiên để thực hiện được chủ trương này cần một nguồn lực rất lớn và điều quan trọng làm sao chương trình được thực hiện liên tục trong nhiều năm, chứ không nên chỉ một năm rồi thôi.

Việc khám sức khỏe không phải là khám bệnh, do đó không nhất thiết phải mời các bác sĩ chuyên khoa từ các bệnh viện xuống. Mục tiêu của khám sức khỏe định kỳ là phát hiện bất thường can thiệp và chuyển tuyến điều trị. WHO rất ủng hộ và sẽ đồng hành hỗ trợ về kỹ thuật, tư vấn cho ngành y tế TP.HCM để chủ trương này thực hiện hiệu quả.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh

TP.HCM sẽ khám sức khỏe định kỳ hằng năm cho người dân - Ảnh: DUYÊN PHAN

Trên thực tế việc khám sức khỏe định kỳ hiện nay ở TP.HCM và cả nước đang "bỏ sót" một lượng người khá lớn.

Không phải ai cũng có điều kiện khám sức khỏe định kỳ, có người thậm chí chưa bao giờ khám và có rất nhiều người tìm đến bệnh viện chỉ khi bệnh đã bước sang giai đoạn muộn. Do đó nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng người dân nên khám sức khỏe định kỳ hằng năm bởi phòng bệnh hơn chữa bệnh.

Câu chuyện đầy tiếc nuối của bà N.T.G. (70 tuổi, ngụ tỉnh Đồng Nai) cũng xuất phát từ việc không được thăm khám sức khỏe thường xuyên. Sự chủ quan, cộng với khó nhọc trong di chuyển thăm khám đã khiến bà G. nghĩ căn bệnh mình đang mang chỉ là "cảm cúm" hoặc do "thời tiết chuyển mùa". Bà chỉ đến bệnh viện khám khi thấy mình có triệu chứng sốt liên tục, khó thở, vàng da và mệt mỏi kéo dài không dứt.

Kết quả xét nghiệm sau đó đã khiến cả gia đình bà suy sụp, các bác sĩ lắc đầu cho biết bà G. bị ung thư gan giai đoạn cuối. Các tế bào ung thư lúc đó đã di căn ở nhiều bộ phận trong cơ thể.

"Từ trước đến nay cha mẹ tôi vẫn giữ thói quen có bệnh mới đi khám, uống thuốc. Nếu có thói quen đi tầm soát sức khỏe định kỳ thường xuyên hơn, có lẽ mẹ tôi đã có thể sống bên cạnh con cái lâu hơn", con trai bà G. tiếc nuối và nói rằng trải qua mọi chuyện mới thấy việc kiểm tra sức khỏe định kỳ vô cùng quan trọng.

Do không có thói quen vào bệnh viện, phần vì sợ tốn kém, phần vì công việc bận rộn khiến anh L.N.D. (26 tuổi, ngụ tại TP.HCM) quên luôn các vấn đề sức khỏe. Chỉ đến đầu tháng 11-2021, anh D. tình cờ phát hiện nhịp tim của mình thường xuyên đập nhanh khi khám sàng lọc tại điểm tiêm vắc xin cộng đồng.

Anh bảo rằng tình trạng này tiếp tục kéo dài trong suốt ba tháng không hề thuyên giảm. Và cuối cùng, lần đầu tiên anh quyết định tìm đến bệnh viện thăm khám và được chẩn đoán bị bệnh lý về tuyến giáp bắt buộc phải điều trị.

"May mắn bệnh chưa tiến triển thành nặng", anh D. xuýt xoa. Và cũng từ may mắn này, anh D. muốn nhắn nhủ với mọi người hãy duy trì thói quen thăm khám sức khỏe định kỳ này, để lỡ có bệnh được điều trị sớm giảm gánh nặng về cả chi phí và tăng cơ hội sống.

Ông Lại Đức Trường - đại diện văn phòng của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam - cho hay số người mắc bệnh không lây nhiễm trong cộng đồng tại Việt Nam hiện nay rất cao, nổi bật nhất là tăng huyết áp và đái tháo đường.

Theo một điều tra sắp công bố, hiện tỉ lệ người từ 18 - 69 tuổi trên cả nước bị tăng huyết áp là 26%, còn tiểu đường là 7,1%. Mặc dù lượng bệnh nhiều như vậy nhưng số lượng quản lý điều trị rất thấp. Có hơn 86% người bị cao huyết áp và hơn 70% người bị đái tháo đường không được quản lý.

Điều này cũng dẫn đến tỉ lệ tử vong các bệnh không lây nhiễm ở Việt Nam rất lớn, chiếm tới 77% tổng số ca bệnh, trong đó số người tử vong sớm (trước 70 tuổi) chiếm 44%. "Với đặc điểm quan trọng của bệnh không lây nhiễm là không lây truyền nên tổ chức quốc tế hỗ trợ rất ít. Đây là khoảng trống lớn trong quản lý điều trị bệnh tăng huyết áp và đái tháo đường", ông Trường nhấn mạnh.

Nỗi ám ảnh mang tên "bệnh không lây nhiễm"

Thống kê mới nhất công bố giữa tháng 9-2022 của WHO cho thấy các bệnh không lây nhiễm (NCD - Noncommunicable Diseases) khiến khoảng 41 triệu người tử vong mỗi năm, tương đương 74% tổng số ca tử vong toàn cầu. Đặc biệt 77% trong đó là tại các nước thu nhập thấp và trung bình, trong đó có Việt Nam.

Trong số những người tử vong vì các bệnh NCD, tim mạch đứng đầu với khoảng 17,9 triệu người mỗi năm, kế đến ung thư (9,3 triệu người), các bệnh hô hấp mãn tính (4,1 triệu người) và tiểu đường (2 triệu người, bao gồm cả những người bệnh thận do biến chứng tiểu đường).

Hút thuốc lá, không thể dục thể thao, lạm dụng bia rượu và ăn uống không lành mạnh là các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh NCD. WHO khẳng định việc tầm soát, phát hiện và điều trị sớm các bệnh NCD và chăm sóc giảm nhẹ là những thành tố chính trong chiến lược ứng phó các bệnh NCD. Và đây cũng là những trọng tâm hướng tới trong các nỗ lực của WHO nhằm ngăn ngừa số ca chết vì các bệnh này.

Theo WHO, giải quyết các nhân tố nguy cơ này không chỉ giúp ngăn số người chết, mà còn tạo lực đẩy rất lớn cho sự phát triển kinh tế của các nước.

Để giảm nhẹ tác động của các bệnh NCD, WHO cho rằng cần một cách tiếp cận toàn diện có sự hợp tác của tất cả các lĩnh vực bao gồm y tế, tài chính, giao thông vận tải, giáo dục, nông nghiệp, quy hoạch... Trong đó, đầu tư cho việc quản lý tốt hơn các bệnh NCD là vấn đề trọng yếu.

Điều này bao gồm việc tầm soát, phát hiện và điều trị sớm các bệnh đó, tạo điều kiện chăm sóc giảm nhẹ cho những người có nhu cầu. Các bằng chứng của WHO cho thấy những biện pháp can thiệp này là sự đầu tư kinh tế tuyệt vời, bởi nó giúp người bệnh được điều trị sớm, giảm bớt việc phải cần tới những dịch vụ điều trị đắt đỏ. (D.KIM THOA)

TTO - 'Mình tôi nuôi 3 đứa cháu, hằng ngày phải nhặt ve chai kiếm tiền. Người hay đau đầu, mỏi vai và lưng nhưng không có tiền đi khám. Rất lâu rồi mới có dịp khám bệnh và nhận thuốc miễn phí", bà Đặng Thị Xảo vui mừng chia sẻ.