Phóng to

Hạ tầng tại các khu tái định cư vẫn còn nhếch nhác, thiếu thốn nhiều thứ - Ảnh: THANH ĐẠM

Dự án khu đô thị mới (KĐTM) Thủ Thiêm được xây dựng từ những năm 2000, 2001 và đến năm 2003 thực hiện việc giải tỏa, đền bù. Sáng 17-12-2004 thường trực HĐND và UBND TP.HCM đã nghe báo cáo qui hoạch chi tiết 1/2.000 KĐTM Thủ Thiêm. Nhưng bao giờ thực hiện ?

Giải tỏa chậm do... giá?

Chỉ cần bước qua khỏi phà Thủ Thiêm đến khu vực Bình Khánh, An Phú, Bình An... là đụng ngay khu vực qui hoạch KĐTM Thủ Thiêm. Nhưng hỏi nhiều người dân, họ đều không nắm hoặc chỉ biết mập mờ về giải tỏa, đền bù. Chị Lan, hộ kinh doanh trên đường Lương Định Của, bức xúc: “Gần 10 năm nay nghe nói có qui hoạch khu đô thị lớn đẹp. Mừng lắm, nhưng chỉ là nghe nói thôi. Chúng tôi cũng chỉ được thông báo giải tỏa một hai năm gần đây, được thông tin hiệp thương về đền bù mới trong năm nay. Nhưng chúng tôi không đồng ý giá đền bù vì không phù hợp giá thị trường và chưa thấy chỗ tái định cư. Chờ riết...”.

Một người dân cho biết có mua miếng đất tại Thủ Thiêm chung với 10 người khác nên không được đứng tên, chỉ là hợp đồng trao tay. Đến nay, khi được mời lên nhận tiền bồi thường thì giá thấp hơn gấp ba lần so với giá mua đợt 2001 và cũng không nghe nói gì về tái định cư.Đại diện 26 hộ dân trong 36 hộ bị giải tỏa tại P.Thạnh Mỹ Lợi, Q.2 cho biết khu đất của ông được Công ty cổ phần Đầu tư Thủ Thiêm mời đến nhận tiền đền bù với giá chỉ 800.000 đồng/m2, nhưng bán lại nhà tái định cư với giá “ưu đãi” lên đến 5 triệu đồng/m2. Các hộ không đồng ý vì không đủ tiền để mua nhà và cũng không đủ đất để đổi đất trong điều kiện phải có đủ 1.000m2 mới được đổi khoảng 200m2/lô.

Theo ban quản lý (BQL) KĐTM Thủ Thiêm, từ đầu năm 2004 đến nay Q.2 đã chi trả bồi thường 1.478 hộ, chỉ đạt tỉ lệ 56,5% so với kế hoạch năm 2004. Trong số 11.000 hộ cần giải tỏa cho cả dự án (chưa tính số hộ giải tỏa trong 160ha để xây dựng các khu tái định cư), đã mấy năm trôi qua mới chi trả bồi thường được 3.056 hộ.

Mới đây, trước thực tế giải tỏa đầy khó khăn, UBND Q.2 phải đề xuất 20 kiến nghị về chính sách hỗ trợ đền bù giải tỏa, tái định cư. Tháng 11-2004, UBND TP đã thông qua được tám kiến nghị liên quan đến quyền lợi chính đáng của người dân trong vùng giải tỏa. Hiện hàng chục kiến nghị khác vẫn phải chờ UBND TP có ý kiến quyết định. Chính BQL KĐTM Thủ Thiêm cũng đưa ra hàng loạt kiến nghị khác liên quan đến việc tái định cư, tạo thuận lợi cho công tác giải phóng mặt bằng nhưng cũng chỉ được TP giải quyết phần nào.

Nhà tái định cư... “chờ xây dựng”!

Thực tế không phải hộ dân nào bị giải tỏa cũng có tiêu chuẩn được mua nhà tái định cư hoặc được ở nhà tạm cư. Chỉ tính một phần ba số người bị giải tỏa là những người có giấy tờ nhà, đất hợp lệ bị giải tỏa toàn bộ (không kể đến những hộ dân có nhà, đất chỉ bằng giấy tay) thì con số giải quyết nhà tái định cư hiện nay đã quá khó khăn.

Công tác đầu tư xây dựng các khu tái định cư vẫn còn rất chậm, hầu hết các dự án chưa được khởi động, số còn lại bắt đầu khởi động lại vướng nhiều về thủ tục. Cụ thể dự án chung cư An Phú (dải đất 22m, liên tỉnh lộ 25B) đã được UBND TP phê duyệt từ tháng 6-2004, nhưng đến nay vẫn đang tiến hành các thủ tục tiếp theo chứ chưa thể xây dựng. Dự án khu dân cư Thạnh Mỹ Lợi (6,4ha) cũng được UBND TP phê duyệt từ tháng 6-2004, gần sáu tháng trôi qua mà mọi chuyện vẫn chỉ dừng ở mức thủ tục.

Dự án khu dân cư Bình Khánh đang lập qui hoạch chi tiết và nghiên cứu khả thi. Dự án khu tái định cư Nam Rạch Chiếc (đây là dự án trọng điểm, có qui mô lớn) thì mới triển khai đến khâu UBND TP trình Thủ tướng Chính phủ thông qua báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư kỹ thuật và kế hoạch tài chính. Dự án lô B27, chung cư An Phú - An Khánh mới xây dựng xong lô A (213 căn hộ), lô B bắt đầu khởi công, chậm tiến độ gần ba tháng.

Về quĩ nhà, đất phục vụ tái định cư mà BQL nhận chuyển nhượng từ các đơn vị xây dựng khác (mua lại nhà từ các đơn vị để phục vụ tái định cư) đến nay vẫn đang trong quá trình thực hiện. Có dự án mới nhận ký hợp đồng, có dự án mới bắt đầu triển khai, có dự án mới ở mức độ dự kiến.

Mới chỉ có khu tạm cư tại P.An Lợi Đông đã hoàn tất công tác xây lắp 113 căn hộ (giai đoạn 1).

Chính sách đền bù giải tỏa - chuyện còn nan giải

Theo BQL KĐTM Thủ Thiêm, việc nghiên cứu hoàn thiện chính sách bồi thường, giải tỏa và tái định cư tuy đã được quan tâm từ những tháng đầu năm 2004 nhưng tiến độ thực hiện khá chậm. Đây là một trong những nguyên nhân quan trọng làm ảnh hưởng đến việc thực hiện bồi thường, giải tỏa. BQL còn cho rằng công tác vận động tuyên truyền, giải thích chính sách từ quận đến phường chưa được quan tâm đúng mức; rồi việc xử lý chậm trong khâu nghiệp vụ, thủ tục hành chính rườm rà cũng làm hạn chế rất lớn đến kết quả công tác bồi thường.

Một lãnh đạo BQL KĐTM Thủ Thiêm hi vọng rằng tới đây TP có thể thay đổi mức giá đền bù, đền bù rẻ tất nhiên phải bán nhà tái định cư với giá rẻ, Nhà nước cũng phải bù lỗ nhiều. Thay vì vậy có thể điều chỉnh được mức giá đền bù, người dân thuận lòng mà công tác tái định cư của TP cũng thuận lợi.

Ngoài những nguyên nhân như đã nêu trên, còn phải nói đến chất lượng tư vấn không đạt yêu cầu dẫn đến việc phải chỉnh sửa nhiều lần, làm chậm tiến độ xây dựng các khu tái định cư. Theo BQL KĐTM Thủ Thiêm, việc thi công ứng vốn trước (đơn vị thi công bỏ vốn sẽ thu lại sau) cũng làm ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng các khu tái định cư, ảnh hưởng đến giá dự thầu cao, vượt giá gói thầu (do các nhà thầu tính thêm lãi suất vào giá dự thầu, dự trù rủi ro).

Nguyên nhân chủ quan thì như BQL nhìn nhận rằng việc triển khai thực hiện dự án các khu dân cư Thủ Thiêm chưa đáp ứng yêu cầu, chưa xây dựng được kế hoạch chi tiết, chưa dự báo được những khó khăn, vướng mắc để phối hợp giải quyết. Việc phối hợp các sở ngành liên quan còn chưa chặt chẽ, kịp thời...

Qui hoạch chi tiết 1/2.000 cho KĐTM Thủ Thiêm đã trình và sẽ được UBND TP xem xét thông qua, nhưng người dân vẫn nhắc lại những câu hỏi cũ - bao giờ?

Phóng to Sơ đồ qui hoạch chi tiết khu đô thị mới Thủ Thiêm Ngày 17-12-2004, Ban Quản lý đầu tư xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm và Ban Tổ chức thực hiện điều chỉnh qui hoạch chi tiết khu đô thị mới Thủ Thiêm đã tổ chức báo cáo cuối cùng về dự án thiết kế qui hoạch chi tiết của khu đô thị này (được Sasaki Associates cùng với Viện Qui hoạch đô thị của TP.HCM soạn lập). Theo đó, bán đảo Thủ Thiêm với 737ha nằm ở vị trí chiến lược bên trong vành đai tăng trưởng đông bắc của TP.HCM, ngay phía bên kia sông Sài Gòn nhìn từ khu vực lõi trung tâm lịch sử quận 1. Qui hoạch chi tiết Thủ Thiêm 1/2.000 được chia thành năm khu vực, gồm khu lõi trung tâm, khu đa chức năng đại lộ đông tây, khu dân cư phía bắc, khu dân cư phía đông và khu ngập nước phía nam. Về giao thông có hai trục đường chính - đại lộ vòng cung và đại lộ đông tây - cấu trúc giao thông cấp 1 của Thủ Thiêm; có ba nhà ga metro ngầm chính tại quảng trường trung tâm, hồ trung tâm và viện nghiên cứu; 10 bến taxi thủy; 11 trạm xe buýt. Không gian mở có chín loại hình cảnh quan như bờ sông dân cư, kênh đô thị, bờ sông đô thị, quảng trường trung tâm, hồ trung tâm, hồ tự nhiên, công viên khu vực, bến du thuyền, cảnh quan châu thổ. Qui hoạch chi tiết tổng mặt bằng đề xuất chiến lược phân đoạn. Có bốn giai đoạn phát triển lớn gồm: Giai đoạn 1 từ 2005-2010. Đây là giai đoạn phát triển mạnh mẽ với diện tích đất 350ha, bao gồm bộ phận lớn của khu lõi trung tâm và toàn bộ khu dân cư phía đông. Giai đoạn 2 có thời gian từ 2010-2015, phát triển diện tích đất 180ha. Giai đoạn này đặt nặng việc hoàn tất khu lõi và khu đa chức năng đại lộ đông tây. Giai đoạn 3 từ 2015-2020 phát triển diện tích 87ha. Tập trung xây dựng ở phía bắc khu đô thị này. Năm 2020 còn trùng hợp với thời điểm qui hoạch khác như qui hoạch giao thông và qui hoạch tổng thể quận 2 cập nhật. Giai đoạn 4 từ 2020-2025 với diện tích 120ha còn lại sẽ được phát triển. Đến lúc đó vùng phía bắc của Thủ Thiêm đã thay hình đổi dạng. Các lô đất trong vùng ngập nước phía nam đã được phát triển hoàn tất. Trả lời các câu hỏi về điểm độc đáo đặc thù của Thủ Thiêm tương lai so với các khu đô thị mới khác trên thế giới, đại diện đơn vị tư vấn thiết kế qui hoạch Sasaki Associates đã nêu lên năm lý do cho thấy đây là một khu đô thị hết sức khác biệt. Thứ nhất, đây là khu đô thị nằm sát, gần gũi và gắn kết với khu đô thị hiện hữu (nối với quận 1 - trung tâm TP hiện hữu). Thứ hai, đô thị mới có sông Sài Gòn cộng với hệ thống kênh rạch được đưa vào khu đô thị. Thứ ba, đô thị mới mang hình thái đô thị đẹp ở những khu lõi trung tâm, đường vòng cung chạy vòng quanh sông Sài Gòn; điều này tạo nên hình thái đô thị sông, người dân có thể cảm nhận thiên nhiên một cách hài hòa. Thứ tư, qui mô đô thị vừa nhất quán vừa khác biệt. Điểm độc đáo cuối cùng là hai bên bờ, rìa sông ôm trọn lấy “trái tim” của TP hiện hữu và cũng là “trái tim” của khu đô thị hiện đại mới.